|
Classic Camera Collectors Club Informatieve website van Frank Lakiere |
Belangrijke informatie in verband met hoogteziekte
Voor diegenen die een trekking in het hooggebergte plannen vinden hier belangrijke informatie in verband met hoogteziekte. De informatie komt van verschillende bronnen, waaronder de lezing aan de Himalayan Rescue Clinic in Manang en verder diverse engelstalige websites. Ik heb die hier gebundeld teneinde ook trekkers, voor wie engels moeilijker te begrijpen is, de kans te geven zich terdege te informeren over dit levensbelangrijk gegeven.
Er is een gebied waarin het menselijk lichaam optimaal functioneert. Er is geen enkele menselijke nederzetting op hoogtes boven de 4000 meter en bij langdurig verblijf boven de 5000 meter is er een langzame afbraak van de spieren.
Tabel met de luchtdruk (in hPa) en de relatieve zuurstof concentratie op verschillende hoogtes
| Hoogte (meter) | Luchtdruk in hPa | % Zuurstof |
| 8848 m | 300 hPa | 33% |
| 8000 m | 370 hPa | 36% |
| 7000 m | - | 41% |
| 6000 m | 465 hPa | 47% |
| 5500 m | 500 hPa | 50% |
| 5000 m | - | 52% |
| 4500 m | 570 hPa | 53% |
| 4000 m | 600 hPa | 60% |
| 3500 m | 650 hPa | 64% |
| 3000 m | 700 hPa | 68% |
| 2500 m | 750 hPa | 73% |
| 1000 m | 900 hPa | 88% |
| zeeniveau | 1013 hPa | 100% |
We zien in de tabel dat de luchtdruk op 3000 meter hoogte nog maar 2/3de is van de luchtdruk op zeeniveau. Die lagere druk maakt dat het moeilijker is om zuurstofgas in ons bloed op te nemen. Daarbij komt nog dat de relatieve concentratie van zuurstof in de lucht ook met 1/3de is gedaald. Het is dus niet alleen moeilijker om zuurstof in het bloed op te nemen door de lagere druk, maar er is daarnaast ook minder zuurstof voorradig.
Dat zijn dus 2 faktoren die samenwerken om de zuurstofopname te verminderen.
Hoogteziekte of AMS (Acute Mountain Sickness) is gewoon te wijten aan het feit dat ons lichaam tijd nodig heeft om zich aan te passen aan de veranderde omstandigheden van leven op grotere hoogte. Die aanpassingen zijn ingrijpend. De adertjes in de longen zetten uit zodat er meer bloed kan doorstromen, de wand van de longblaasjes wordt dunner, het hartritme wordt hoger, de nierschors maakt EPO aan zodat het aantal rode bloedcellen verhoogt,...
Deze aanpassingen vergen enige tijd. Dit proces noemen we de acclimatisatie.
Wanneer we ons lichaam de tijd niet geven om te acclimatiseren dan krijgen we problemen, zoals AMS of nog erger HACE of HAPE.
Het is zeer belangrijk om de symptomen van AMS in een vroeg stadium te herkennen en er juist op te reageren.
Wat zijn de symptomen van AMS ?
• hoofdpijn, zelfs in lichte mate, is een belangrijk teken van beginnende AMS
• gebrek aan eetlust
• misselijkheid
• futloosheid en gebrek aan energie
OPGELET : je hoeft niet alle 4 de symptomen tegelijk te hebben om van AMS te spreken. Een milde vorm van bijvoorbeeld hoofdpijn alleen is al genoeg.
Bij wie komt AMS voor ?
Iedereen die enige op lage hoogte heeft verbleven kan AMS krijgen. Het komt dus ook voor bij Nepalezen die op 4000m hoogte leven en die bijvoorbeeld enige tijd bij familie in Kathmandu doorbrengen. Bij terugkeer naar grotere hoogte moeten die, juist zoals de westerse toeristen, een acclimatisatieproces doormaken.
Ons lichaam moet op grote hoogte wennen aan het feit dat er minder zuurstof in de lucht is, maar vooral ook dat de luchtdruk veel minder is dan op zeeniveau. Toch heb je ook in het hooggebergte minstens 85% zuurstofsaturatie in je bloed nodig om goed te kunnen functioneren. Dit kan alleen nadat je lichaam zich heeft aangepast.
Meestal is het voldoende om op ongeveer 3000 meter twee nachten te slapen, maar sommigen hebben 3 en zelfs 4 nachten nodig!! Belangrijk is dat je niets forceert. Voel je je nog niet volledig goed, blijf dan nog een dag langer op deze hoogte.
Worden de symptomen erger dan moet je zelfs direct op een lagere hoogte overnachten.
Stijg ook niet meer dan 500 tot 600 meter per dag.
AMS heeft absoluut niets te maken met je fysieke conditie. Zelfs een jonge 100% getrainde sporter zal indien hij te snel stijgt last hebben van AMS.
De risicogroepen
Je hebt meer kans op AMS wanneer je
• vroeger al eens AMS hebt gehad
• jonger bent dan 50 jaar
Dit tweede punt lijkt eigenaardig, maar het is zo dat oudere trekkers meestal minder snel stijgen en dus daardoor alleen al minder kans op AMS hebben. Ook zijn jongeren meer geneigd om te presteren en te tonen dat ze iets meer kunnen dan anderen. Dat is in het hooggebergte geen goed idee.
Bij trektochten in groep is het ook belangrijk dat je je niet laat opjagen door de groep. Voel je symptomen van AMS dan moet je dit aan de groep/groepsleider melden.
Gevaren op grote hoogte : HACE en HAPE
Wanneer de symptomen van AMS genegeerd worden en je stijgt verder, dan kunnen de gevolgen zeer ernstig tot dodelijk zijn. Er zijn 2 grote gevaren : HACE en HAPE
HACE = high altitude cerebral edema of dus grote hoogte hersenoedeem.
Het gevaar van HACE wordt verergerd doordat de persoon met HACE bijna altijd ontkent dat er een probleem is.
Een test bestaat erin dat je vraagt dat de persoon op een rechte lijn loopt.
Tekens die wijzen op HAPE zijn:
• extreme vermoeidheid
• buiten adem zijn ook wanneer je rust
• snel en oppervlakkig ademen
• hoesten met mogelijks produktie van schuimig of rozig slijm
• beklemd gevoel in de borst
• blauwe of grijze lippen en vingernagels
• duizeligheid
HAPE komt meer voor bij jonge fitte klimmers of trekkers.
Direct terug naar lagere hoogte brengen is aangewezen. Doordat HAPE vaak samengaat met extreme vermoeidheid dienen de slachtoffers vaak gedragen te worden.
Slachtoffers met HAPE hebben heel vaak ook HACE, waarschijnlijk door de extreem lage zuurstofsaturatie van hun bloed.
HAPE kan soms verward worden met andere ademhalingsproblemen:
Hoogtehoest en bronchitis geven ook allebei blijvende hoest met al of niet slijmproduktie. Maar bij gewone bronchitis is er geen kortademigheid bij rust en geen extreme vermoeidheid.
Longontsteking is soms moeilijk te onderscheiden van HAPE.
Astma heeft ook dezelfde symptomen, maar astmalijders schijnen het meestal op grotere hoogte beter te doen dan op zeeniveau. Indien astma medicatie in dit geval niet helpt, neem dan aan dat het HAPE is.
De sleutel tot het voorkomen van AMS is dat je gradueel stijgt, zodat je lichaam zich kan aanpassen. Maar personen acclimatiseren niet allemaal aan hetzelfde tempo. Toch zijn er algemene regels die je in acht kan nemen om AMS te vermijden
- Probeer op zijn minst 1 nacht door te brengen op een hoogte onder de 3000 meter.
- Vanaf 3000 meter zou de hoogte waarop je slaapt niet meer dan 300 tot 500 meter hoger mogen zijn dan de vorige slaaphoogte.
- Iedere 1000 meter zou je een extra nacht op deze hoogte moeten doorbrengen.
Voor sommige bestemmingen is dit geen probleem. Bij de trekking rond de Annapurna ben je al gauw een week onderweg van Besi-Sahar op 760 meter hoogte tot Manang op 3500 meter hoogte. Daarbij komt nog dat er o[ deze trekking veel aandacht wordt besteed aan hoogteziekte. In Manang is er een medisch centrum dat gespecialiseerd is in hoogteziekte en waar er dagelijks voordrachten gehouden worden om de trekkers op de gevaren te wijzen. Toch zijn er ieder jaar wel enkele dodelijke gevallen van hoogteziekte.
Er zijn andere bestemmingen die meer gevaar inhouden. Bijvoorbeeld naar La Paz (Bolivie) en Lhassa (Tibet) liggen op 3650 meter. Dit zijn toeristische centra en de toeristen komen hier per vliegtuig op grote hoogte aan. Een geleidelijke aanpassing aan de hoogte is er dus niet en in veel gevallen krijgen die dan ook kort na aankomst symptomen van hoogteziekte.
Let vooral op bij georganiseerde trektochten in de Andes! Het is bekend dat er groepen zijn die tot boven de 5000 meter klimmen en waarbij de groepsleider niet de minste aandacht besteed heeft aan klimmers die zeer duidelijke tekenen van hoogteziekte hadden. Er is zelfs een geval gemeld van een toerist die bloed ophoestte en toch werd de tocht verdergezet. Gelukkig heeft deze persoon het overleefd. Dat was dan wel niet dankzij maar ondanks de Peruaanse groepsleider van de tocht.
Voel je je niet volledig in orde en heb je een of meer symptomen van AMS dan is er maar één oplossing: Ga niet verder omhoog en wacht af tot de symptomen verdwijnen. Verder klimmen kan dan echt levensgevaarlijk zijn!
Behandeling van AMS
De symptomen van beginnende AMS verdwijnen meestal wanneer je op deze hoogte blijft voor 2, 3 tot 4 nachten.
Ga zeker niet hoger zolang de klachten aanhouden en daal af indien de klachten verergeren.
Diamox (acetazolamide) kan gebruikt worden om AMS te voorkomen of te behandelen, terwijl het de symptomen niet onderdrukt. Het werkt als volgt : de nieren worden ertoe aangezet om bicarbonaat uit te scheiden. Dit maakt het bloed zuurder en deze verzuring leidt tot een betere zuurstofopname en daardoor wordt de acclimatisatie versneld.
Diamox is een sulfonamide en personen die hiervoor allergisch of gevoelig zijn kunnen Diamox beter vermijden.
Er zijn zoals altijd met medicatie ook neveneffecten. Meest voorkomend is ongevoeligeheid en/of tintelen in vingers, lippen en handen. Je kan ook een slechte smaak hebben, vooral bij drinken van coladrank, en ook oorsuizen komt voor.
Aangezien Diamox de nieren stimuleert zal je meer moeten plassen. Bij gebruik van Diamox kan je dan best ook meer water drinken. Drink geen thee of koffie want dat werkt ook diuretisch en drink ook geen koolzuurhoudende dranken want je wil juist met Diamox bicarbonaat uit je lichaam verwijderen. Aangewezen is om per dag 3 tot 4 liter water te drinken.
Gebruik en dosage van Diamox
Voor behandeling van AMS : 250 mg 's morgens en 250 mg 's avonds
Voor hulp om beter te ademen op grote hoogte : 125 mg 's morgens en 125 mg 's avonds.
Er zijn wel nog enkele mythes over Diamox:
1. Diamox zou de symptomen van AMS camoufleren
Dit is onjuist. Diamox versnelt de acclimatisatie en camoufleert niks. Wanneer je nog hoogteziekte hebt dan zal je nog de symptomen ervan hebben. Wanneer je je goed voelt, dan ben je ook O.K.
2. Diamox zal zorgen dat AMS niet erger wordt bij verder stijgen.
Dit is onjuist. Diamox BESCHERMT NIET tegen verergeren van AMS wanneer je ondanks de symptomen van AMS toch verder stijgt. ZIE GOUDEN REGEL no 2 !!
3. Diamox zal verhinderen dat je AMS krijgt wanneer je rap stijgt.
Dit is onjuist in de zin dat het risico op AMS bij geforceerde beklimmingen wel kleiner wordt, maar deze bescherming is niet absoluut. Het is een stommiteit om te geloven dat je met Diamox geen serieuze risico's op AMS loopt bij te snelle beklimmingen.
4. Wanneer je stopt met Diamox dan verergeren de symptomen.
Dit is onjuist. Wanneer je stopt met Diamox dan zal de acclimatisatie vertragen tot de gewone snelheid. En wannneer je goed ge-acclimatisserd bent, dan zal stoppen met Diamox je niet ziek maken.
GOUDEN REGELS
REGEL no 1Wanneer je je op grote hoogte niet goed voelt dan heb je hoogteziekte, tenzij het tegendeel bewezen is.
REGEL no 2
Ga nooit verder omhoog wanneer je tekens hebt van hoogteziekte
REGEL no 3
Wanneer je toestand verergert (of je krijgt HACE of HAPE), ga dan onmiddelijk terug naar beneden.
